Văn hóa dân gian Việt Nam là một kho tàng phong phú với nhiều phong tục, lễ nghi phản ánh đời sống, tư tưởng và quan niệm xã hội của các dân tộc. Vậy phong tục bắt vợ của dân tộc nào? Cùng tìm hiểu chi tiết về phong tục này trong bài chia sẻ sau đây.

Phong tục bắt vợ của dân tộc nào?

Trong số 54 dân tộc anh em ở Việt Nam, dân tộc Mông là cộng đồng có nhiều phong tục đặc sắc, phản ánh rõ nét đời sống và tư tưởng truyền thống. Trong đó, phong tục bắt vợ là một trong những nghi lễ hôn nhân độc đáo, tồn tại hàng trăm năm nay trong đời sống người Mông, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Lai Châu, Lào Cai, Sơn La.

Không giống như tên gọi khiến nhiều người hiểu nhầm là hành vi cưỡng ép, "bắt vợ" trong văn hóa người Mông thực chất là một nghi thức mang tính biểu tượng, ước lệ, được cả cộng đồng công nhận, và đa số các trường hợp là hoàn toàn tự nguyện giữa đôi trai gái. Phong tục này thể hiện sự chủ động trong tình yêu của người con trai, cũng như cách người Mông tổ chức hôn nhân phù hợp với điều kiện sống, kinh tế và văn hóa cộng đồng.

Phong tục bắt vợ của dân tộc nào?

Phong tục bắt vợ được thực hiện như thế nào?

Phong tục bắt vợ được thực hiện theo một trình tự có quy định rõ ràng, trải qua các bước sau:

Bước 1: Tìm hiểu và đồng thuận trước

Trước khi "bắt vợ", đôi trai gái thường đã quen biết và yêu nhau từ trước. Họ có thể tìm hiểu nhau trong các dịp lễ hội mùa xuân, phiên chợ tình, hay qua sự mai mối của bạn bè. Nếu cả hai cùng đồng ý muốn tiến đến hôn nhân, chàng trai sẽ lên kế hoạch “bắt” cô gái về nhà.

Bước 2: Hành động “bắt”

Chàng trai, cùng một vài người bạn, sẽ chọn thời điểm thích hợp (thường là ngày chợ hoặc sau Tết) để “bắt” cô gái. Cuộc “bắt” này diễn ra khá nhẹ nhàng, mang tính tượng trưng, bởi vì cô gái đã biết trước và ngầm đồng ý. Sau đó, cô gái được đưa về nhà chàng trai, ở lại trong 2–3 ngày.

Bước 3: Lễ xin cưới chính thức

Sau thời gian “giữ vợ”, gia đình chàng trai sẽ cử người sang nhà gái thông báo và xin cưới. Nếu gia đình cô gái đồng ý, lễ cưới sẽ được tổ chức theo nghi thức truyền thống, bao gồm sính lễ, tiệc cưới, và mời họ hàng, làng xóm đến chung vui.

Nếu cô gái không đồng ý, cô sẽ được đưa trở lại nhà và đám cưới sẽ không diễn ra. Người Mông coi đó là sự từ chối có thể chấp nhận được, và chàng trai cũng không bị xã hội lên án.

Bước 4: Tổ chức cưới hỏi

Nếu đôi bên đều chấp thuận, một đám cưới chính thức sẽ được tổ chức, có cúng tổ tiên, tiệc mừng và sự góp mặt của cộng đồng trong bản. Đó là một sự kiện vui vẻ, không khác gì lễ cưới truyền thống ở các dân tộc khác.

Phong tục bắt vợ là một nét đẹp văn hóa của dân tộc Mông

Tranh cãi và thay đổi trong xã hội hiện đại của phong tục bắt vợ

Dù có giá trị văn hóa, nhưng trong thực tế, phong tục bắt vợ cũng từng bị lạm dụng hoặc hiểu sai, dẫn đến những trường hợp cưỡng ép, trái ý muốn cô gái – đặc biệt ở một số vùng xa xôi, trình độ dân trí còn hạn chế.

Do đó, trong những năm gần đây, chính quyền địa phương, tổ chức xã hội và người có uy tín trong cộng đồng đã tuyên truyền, vận động để:

• Xóa bỏ những trường hợp bắt vợ trái ý.

• Khuyến khích các cặp đôi tổ chức cưới hỏi hợp pháp, có đăng ký kết hôn.

• Giữ gìn phong tục bắt vợ như một hình thức giao lưu văn hóa mang tính lễ hội, chứ không áp đặt.

Nhiều địa phương đã biến tục bắt vợ thành hoạt động trình diễn văn hóa, chẳng hạn như trong lễ hội Gầu Tào, xuân miền núi, nơi trai gái Mông biểu diễn tục bắt vợ trong khuôn khổ vui tươi, tự nguyện.

Vậy phong tục bắt vợ của dân tộc nào? Phong tục bắt vợ của người Mông là một nét văn hóa lâu đời, có cội rễ từ điều kiện sống, quan niệm hôn nhân và tổ chức cộng đồng xưa kia. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, phong tục này cần được hiểu đúng, thực hiện đúng, đảm bảo tính tự nguyện, không vi phạm quyền con người và pháp luật. Việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống phải đi đôi với loại bỏ những biểu hiện lạc hậu, tiêu cực – đó chính là cách tốt nhất để gìn giữ bản sắc dân tộc trong thời kỳ hội nhập.