Với lịch sử định cư lâu đời và bản sắc văn hóa riêng biệt, người Khmer đã xây dựng cho mình một hệ thống phong tục tập quán phong phú, độc đáo, gắn liền với tôn giáo, tín ngưỡng và đời sống cộng đồng. Trong bài chia sẻ này chúng ta cùng phân tích những phong tục tập quán của người Khmer trong nền hóa đa dạng của người Việt Nam.

Tổng quan về đời sống văn hóa – tín ngưỡng của người Khmer

Người Khmer Nam Bộ có nền văn hóa phát triển rực rỡ, đặc biệt là trong kiến trúc, lễ hội, âm nhạc và nghệ thuật sân khấu. Họ chịu ảnh hưởng sâu sắc của Phật giáo Nam tông (Phật giáo Tiểu thừa), vì vậy các phong tục tập quán đều gắn chặt với chùa chiền và đời sống tâm linh.

Người Khmer sống quần tụ trong các phum, sóc (làng, bản), thường gần chùa Khmer. Chùa không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo mà còn là trung tâm văn hóa – giáo dục và kết nối cộng đồng.

Người Khmer Nam Bộ có nền văn hóa phát triển rực rỡ

Những phong tục tập quán tiêu biểu của người Khmer

Tục cưới hỏi

Lễ cưới của người Khmer thường kéo dài 2 – 3 ngày, với nhiều nghi thức truyền thống, giàu bản sắc như:

• Lễ dạm hỏi (Somphot): Gia đình nhà trai mang lễ vật đến hỏi vợ cho con trai.

• Lễ cưới (Sompeah Preah Thom): Bao gồm nhiều nghi lễ như rước dâu, cúng tổ tiên, buộc chỉ cổ tay chúc phúc cho cô dâu chú rể.

• Lễ nhập gia (đưa dâu về nhà chồng): Thể hiện sự gắn kết giữa hai gia đình.

Một đặc trưng nổi bật là âm nhạc dân gian, trống, chiêng và điệu múa truyền thống trong đám cưới, tạo không khí vui tươi và linh thiêng.

Lễ hội truyền thống của người Khmer

Người Khmer có nhiều lễ hội lớn trong năm, nổi bật nhất là:

• Chol Chnam Thmay (Tết cổ truyền): Diễn ra vào tháng 4 dương lịch, là dịp đón năm mới theo lịch cổ Khmer. Người dân dọn dẹp nhà cửa, tắm Phật, cúng tổ tiên, đắp núi cát, té nước để cầu may.

• Lễ Sene Dolta (lễ cúng ông bà): Diễn ra vào tháng 9 âm lịch, tương tự lễ Vu Lan của người Kinh. Đây là dịp tưởng nhớ tổ tiên và cầu siêu cho linh hồn người đã khuất.

• Lễ Ok Om Bok (lễ cúng trăng): Vào rằm tháng 10 âm lịch, để tạ ơn thần mặt trăng đã cho mùa màng bội thu. Lễ hội có đua ghe ngo – môn thể thao – văn hóa đặc sắc thu hút đông đảo người dân.

Tục tu hành tại chùa trong phong tục tập quán của người Khmer

Nam thanh niên Khmer khi đến tuổi trưởng thành thường vào chùa tu một thời gian trước khi lập gia đình. Đây không chỉ là nghĩa vụ tôn giáo mà còn là cách rèn luyện đạo đức, tri thức, lòng vị tha. Người Khmer tin rằng, ai từng xuất gia sẽ tích đức cho cha mẹ, dòng tộc và tương lai của chính họ.

Tập quán ăn uống và sinh hoạt

Người Khmer ăn uống giản dị, món ăn truyền thống gồm cơm, cá, rau, canh chua, có nhiều món đặc trưng như:

• Bún nước lèo Khmer: Nấu từ nước lèo cá lóc, mắm bò hóc, đặc sản miền Tây.

• Bánh xèo, bánh tét lá cẩm, chè Khmer… thể hiện sự khéo léo và phong phú trong ẩm thực.

Trong sinh hoạt, người Khmer sống gần gũi với thiên nhiên, lao động chăm chỉ, coi trọng tình làng nghĩa xóm và sống chan hòa với các dân tộc khác.

Những phong tục tập quán tiêu biểu của người Khmer
 

Trang phục và nghệ thuật dân gian

• Trang phục truyền thống: Người Khmer thường mặc xà rông (sarong) – một loại váy quấn truyền thống, đặc biệt trong lễ hội hay vào chùa.

• Âm nhạc và múa: Họ có nhiều điệu múa dân gian như múa Romvong, múa Lâm Thon, nhạc cụ truyền thống gồm trống Skor, đàn khèn, dàn nhạc ngũ âm đặc sắc.

• Nghệ thuật sân khấu Dù kê và Rô băm là di sản văn hóa phi vật thể quý giá, kết hợp giữa diễn xuất, ca múa và truyền thuyết dân gian.

Giá trị văn hóa phong tục người Khmer và bảo tồn trong xã hội hiện đại 

Ngày nay, người Khmer vẫn giữ gìn phong tục tập quán truyền thống qua:

Giá trị văn hóa phong tục người Khmer và bảo tồn trong xã hội hiện đại 

• Giáo dục con cháu bằng tiếng Khmer tại trường học và chùa chiền.

• Bảo tồn lễ hội truyền thống bằng cách kết hợp với các hoạt động du lịch văn hóa.

• Sáng tạo nghệ thuật đương đại dựa trên nền tảng văn hóa dân gian.

Sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng đã giúp người Khmer giữ vững bản sắc, đồng thời hội nhập với đời sống hiện đại, tạo nên bức tranh đa sắc của văn hóa Việt Nam.

Phong tục tập quán của người Khmer là di sản văn hóa quý báu, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Từ những lễ hội truyền thống đến đời sống sinh hoạt, người Khmer đã khéo léo bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa riêng biệt, đồng thời hòa nhập vào cộng đồng chung một cách hài hòa. Việc gìn giữ những phong tục ấy không chỉ là trách nhiệm của đồng bào Khmer mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội trong công cuộc bảo tồn đa dạng văn hóa dân tộc.