Dân tộc Cơ Ho – cư trú chủ yếu ở vùng cao nguyên Lâm Đồng và một số tỉnh lân cận – sở hữu một nền văn hóa đặc sắc, thể hiện rõ nhất qua các phong tục tập quán lâu đời. Vậy phong tục tập quán của người Cơ Ho có gì nổi bật? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài tìm hiểu phong tục văn hóa sau đây.

Khái quát về dân tộc Cơ Ho

Dân tộc Cơ Ho (còn gọi là K’Ho, Kơho) thuộc nhóm ngôn ngữ Môn - Khmer trong hệ ngữ Nam Á, là cư dân bản địa lâu đời của vùng Tây Nguyên. Người Cơ Ho sinh sống chủ yếu tại Lâm Đồng, đặc biệt là ở huyện Lạc Dương, Đức Trọng, Di Linh... với đời sống gắn bó chặt chẽ với núi rừng, nông nghiệp và thiên nhiên. Cộng đồng Cơ Ho bao gồm nhiều nhóm địa phương như Srê, Nộp, Cil, Lach, T'ring, Mạ… mỗi nhóm có những nét đặc thù văn hóa riêng, nhưng đều chia sẻ những tập tục chung mang đậm bản sắc dân tộc.

 Người Cơ Ho sinh sống chủ yếu tại Lâm Đồng

Phân tích phong tục tập quán đặc trưng của dân tộc Cơ Ho

Chế độ mẫu hệ và hôn nhân

Tương tự người Gia Rai và Ê Đê, người Cơ Ho cũng theo chế độ mẫu hệ. Trong xã hội truyền thống, phụ nữ có vai trò trung tâm trong gia đình. Sau hôn nhân, người chồng sẽ về ở nhà vợ, và con cái mang họ mẹ. Tài sản như đất đai, trâu bò cũng thường do phụ nữ nắm giữ và truyền lại cho con gái.

Hôn nhân của người Cơ Ho là một nghi lễ có ý nghĩa quan trọng, trải qua nhiều bước như dạm hỏi, cưới hỏi và ra mắt tổ tiên. Điều đặc biệt là người con gái và gia đình bên ngoại giữ vai trò chủ động. Trong đám cưới, nhà gái thường phải chuẩn bị sính lễ, và lễ cưới thường có múa hát, uống rượu cần – nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng của người Cơ Ho.

Tín ngưỡng trong phong tục tập quán của người Cơ Ho

Người Cơ Ho theo tín ngưỡng đa thần và vạn vật hữu linh. Họ tin rằng các hiện tượng tự nhiên như núi, rừng, sông, suối đều có thần linh cai quản. Bên cạnh đó, người Cơ Ho rất coi trọng tổ tiên – những người đã khuất vẫn có thể “can thiệp” vào cuộc sống hiện tại của con cháu.

Các nghi lễ truyền thống mang tính tâm linh rất được coi trọng như:

• Lễ cúng thần lúa (yang lúa): Được tổ chức vào cuối vụ mùa để tạ ơn thần linh đã ban cho vụ mùa bội thu.

• Lễ cúng tổ tiên: Thể hiện lòng hiếu kính và cầu mong tổ tiên phù hộ.

• Lễ cúng bến nước: Gắn với quan niệm thiêng liêng về nước – nguồn sống thiết yếu cho cộng đồng.

Trong các lễ cúng, người Cơ Ho thường hiến tế gà, lợn hoặc trâu, đồng thời diễn ra các hoạt động văn hóa như hát dân ca, thổi khèn bầu, múa xoang.

Tín ngưỡng trong phong tục tập quán của người Cơ Ho

Lễ hội truyền thống và sinh hoạt cộng đồng

Người Cơ Ho có nhiều lễ hội đặc sắc, mang tính cộng đồng cao. Trong đó, lễ mừng lúa mới và lễ hội uống rượu cần là những dịp lớn để cả làng sum họp, ca hát và cầu mong sự bình an. Những lễ hội này thường kéo dài từ 2 đến 3 ngày, với nhiều hoạt động mang tính văn hóa – tín ngưỡng sâu sắc.

Đặc biệt, trong cộng đồng người Cơ Ho, các già làng có vai trò quan trọng trong việc giữ gìn phong tục và truyền đạt luật tục, kinh nghiệm sống cho thế hệ trẻ. Họ cũng là người chủ trì các nghi lễ quan trọng.

Người Cơ Ho có nhiều lễ hội đặc sắc, mang tính cộng đồng cao

Nhà cửa và không gian sống

Nhà truyền thống của người Cơ Ho thường là nhà dài (hoặc nhà sàn), xây bằng tre, gỗ, có mái lá. Trong mỗi ngôi nhà, không gian thờ cúng tổ tiên luôn được đặt ở vị trí trang trọng. Ngoài ra, bến nước, rẫy lúa, rừng thiêng, khu vực nhà mồ đều là những không gian linh thiêng gắn liền với đời sống tinh thần người Cơ Ho.

Phong tục tập quán của dân tộc Cơ Ho là kết tinh của một nền văn hóa lâu đời, thể hiện mối quan hệ hài hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa cộng đồng và thế giới tâm linh. Trong bối cảnh xã hội hiện đại đang phát triển nhanh chóng, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của người Cơ Ho không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn làm phong phú thêm nền văn hóa Việt Nam đa dạng và thống nhất. Đó là trách nhiệm không chỉ của cộng đồng người Cơ Ho mà còn của cả xã hội trong hành trình phát triển bền vững và toàn diện.