Quảng Ngãi – một tỉnh ven biển thuộc khu vực duyên hải Nam Trung Bộ – không chỉ được biết đến với những địa danh lịch sử nổi tiếng như Khu chứng tích Sơn Mỹ, thành cổ Châu Sa, hay danh thắng Sa Huỳnh, Lý Sơn… mà còn là nơi lưu giữ nhiều phong tục tập quán đặc sắc, mang đậm dấu ấn của vùng đất “núi liền sông, sông liền biển”. Cùng tìm hiểu những phong tục tập quán ở Quảng Ngãi chi tiết trong bài chia sẻ sau.

Giới thiệu về nét đẹp văn hóa phong tục tại Quảng Ngãi

Quảng Ngãi là một tỉnh ven biển Nam Trung Bộ, nơi giao thoa giữa núi, đồng bằng và biển cả, có bề dày lịch sử gắn liền với các nền văn hóa cổ như văn hóa Sa Huỳnh và truyền thống đấu tranh hào hùng của dân tộc. Bên cạnh đó, mảnh đất này còn là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng dân cư như người Kinh, Hrê, Cor... Mỗi tộc người, mỗi vùng miền trong tỉnh đều góp phần tạo nên một kho tàng phong tục tập quán đặc sắc, phản ánh lối sống giản dị, nghĩa tình và gắn bó mật thiết với thiên nhiên.

Nét đẹp văn hóa phong tục tại Quảng Ngãi là sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng dân gian, nghi lễ truyền thống, lễ hội làng quê và lối sống cộng đồng, thể hiện rõ trong các sự kiện như cưới hỏi, ma chay, lễ Tết, sinh hoạt tôn giáo hay hoạt động sản xuất nông – ngư nghiệp. Những phong tục ấy không chỉ mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc mà còn là minh chứng sống động cho bản sắc văn hóa địa phương đang được gìn giữ và truyền lại qua bao thế hệ.

Nét đẹp văn hóa phong tục tại Quảng Ngãi là sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng dân gian

Những phong tục tập quán ở Quảng Ngãi nổi bật

Phong tục ngày Tết cổ truyền

Tết Nguyên đán là dịp quan trọng nhất trong năm đối với người dân Quảng Ngãi. Ngay từ đầu tháng Chạp, các gia đình đã dọn dẹp nhà cửa, trang trí bàn thờ tổ tiên, gói bánh tét, làm mứt gừng, bánh thuẫn – những món truyền thống quen thuộc trong mâm cỗ ngày Tết.

Đêm giao thừa, người dân làm mâm cúng đất trời và tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn. Tục xông đất, chúc Tết, mừng tuổi vẫn được duy trì phổ biến. Ở vùng ven biển và Lý Sơn, còn có tục cúng đầu năm cầu ngư, xin lộc biển để bắt đầu mùa ra khơi.

Lễ hội và tín ngưỡng dân gian

Quảng Ngãi có nhiều lễ hội truyền thống gắn liền với tín ngưỡng và đời sống cộng đồng:

• Lễ hội cầu ngư: Tổ chức tại các làng chài như Sa Kỳ, Tịnh Kỳ, Lý Sơn… để tạ ơn thần biển (cá Ông) và cầu mùa cá bội thu. Đây là dịp người dân rước linh cá voi, tế lễ trang trọng và tổ chức hát bội, đua thuyền.

• Lễ hội đền An Hải (Lý Sơn): Diễn ra vào tháng 3 âm lịch để tưởng niệm đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải – những người lính năm xưa ra khơi giữ gìn chủ quyền biển đảo. Lễ có phần rước linh, tế lễ và đọc chúc văn rất trang nghiêm.

• Tín ngưỡng thờ mẫu và Thành hoàng làng: Người dân thường đến miếu Bà (thờ Thiên Y A Na) và đình làng để cầu bình an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Các lễ tế diễn ra vào mùa xuân hoặc mùa hạ.

Những phong tục tập quán ở Quảng Ngãi nổi bật

Phong tục cưới hỏi

Người Quảng Ngãi rất coi trọng gia phong và lễ nghĩa trong hôn nhân. Đám cưới truyền thống thường có đủ các nghi thức: dạm ngõ, lễ hỏi, lễ cưới, lại mặt. Lễ vật gồm trầu cau, rượu, bánh, chè, heo quay – tùy theo điều kiện gia đình. Trong đám cưới, thường có các bài lý, hò đối đáp, thể hiện niềm vui và chúc phúc cho đôi trẻ.

Phong tục tang lễ

Tang lễ là dịp thể hiện sự hiếu nghĩa với người đã khuất. Các nghi lễ quan trọng gồm: phát tang, nhập quan, đưa tang, cúng cơm, làm tuần 49 ngày, giỗ đầu và giỗ mãn tang. Một số nơi còn giữ tục lập bàn thờ ngoài sân trong những ngày lễ lớn, gọi là “mời hồn” về hưởng lễ.

Phong tục của các dân tộc thiểu số Hrê và Cor

Ở các huyện miền núi như Ba Tơ, Trà Bồng, dân tộc Hrê và Cor có nhiều phong tục độc đáo:

Phong tục của các dân tộc thiểu số Hrê và Cor
 

• Lễ mừng lúa mới: tổ chức sau khi thu hoạch, để cảm ơn thần lúa. Trong lễ có rượu cần, múa chiêng, các điệu nhảy dân gian mang tính cộng đồng rất cao.

• Lễ cúng bến nước: cầu mong nguồn nước không cạn, giúp mùa màng tốt tươi.

• Nhà dài, nhà sàn, cùng tập quán thờ thần núi, thần rừng, tổ tiên cho thấy một nền văn hóa gắn bó sâu sắc với thiên nhiên.

Phong tục tập quán ở Quảng Ngãi là sự kết tinh giữa văn hóa vùng đồng bằng, ven biển, miền núi và văn hóa biển đảo. Từ cách sống, cách thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng dân gian cho đến các lễ hội, tất cả đều mang đậm màu sắc bản địa nhưng vẫn phản ánh chung tinh thần Việt: cần cù, nghĩa tình, trọng đạo lý. Giữa dòng chảy hiện đại, việc giữ gìn và phát huy những giá trị phong tục tập quán của Quảng Ngãi là việc làm cần thiết để bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc và nuôi dưỡng cội nguồn văn hóa Việt Nam.